गोलभेंडा फलकीरा (Helicoverpa armigera) नेपाल लगायत विश्वभरको प्रमुख कृषि कीरा हो जसले २० देखि ९० प्रतिशतसम्म उत्पादन ह्रास गराउँछ। यस कीराको नियन्त्रणका लागि प्रयोग हुने रासायनिक कीटनाशकहरूले वातावरण र स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पुर्याइरहेका छन्।
यो अध्ययन त्रिभुवन विश्वविद्यालयको पशु विज्ञान तथा कृषि अध्ययन संस्था, पक्लिहवा परिसरमा गरिएको थियो। अनुसन्धानमा निम्न बायोरेशनल कीटनाशकहरूको परीक्षण गरिएको थियो:
- Metarhizium anisopliae (Pacer®)
- Bacillus thuringiensis (Mahastra®)
- Spinosad (Tracer®)
- Azadirachtin (Neemraj Super®)
- Abamectin (Biotrine®)
- Chlorantraniliprole (Alcora®)
मुख्य नतिजा:
- Chlorantraniliprole ले कीरा संख्यामा ८७% कमी ल्यायो र २१.८५ टन/हे. उत्पादन दियो।
- Spinosad दोस्रो प्रभावकारी उपचार रह्यो, ७९% कीरा घटायो र २१.५७ टन/हे. उत्पादन दियो।
- Azadirachtin (नीम अर्क) आर्थिक हिसाबले सबैभन्दा फाइदाजनक विकल्प सावित भयो।
- ब्याक्टेरिया र फङ्गस आधारित कीटनाशकहरू पर्यावरणमैत्री भए पनि मध्यम प्रभावकारी रहे।
निष्कर्ष:
क्लोरान्ट्रानिलिप्रोल र स्पिनोसाड गोलभेंडा उत्पादनमा दिगो र सुरक्षित विकल्प हुन्। नीमजस्ता स्थानीय स्रोतका कीटनाशकले नेपालमा जैविक कीरा व्यवस्थापन (IPM) प्रवर्द्धन गर्न मद्दत पुर्याउनेछ।
Reference
Khanal, D., Sapkota, U., Suwal, G., & Pandey, P. (2025). Evaluation of sustainable biorational pesticides for managing Helicoverpa armigera (Lepidoptera: Noctuidae) on tomato in Nepal. Discover Agriculture, 3(1), 199. https://doi.org/10.1007/s44279-025-00308-2
